Volgens de Franse filosoof Frédéric Lenoir maakt het niet zo veel uit hóe we nu onze levensvragen proberen te beantwoorden. In zijn boek Handleiding voor een evenwichtige geest en een kalm gemoed dat onlangs verscheen, schrijft hij dat de persoonlijke zoektocht naar antwoorden het belangrijkste is.
Westelijke, Oosterse filosofie, christelijke spiritualiteit, psychologie, u mengt ze allemaal door elkaar. Zijn die zomaar met elkaar te verenigen?
‘Ze zijn niet compatibel in hun dogma’s en hun rituelen zijn niet hetzelfde. Maar de vragen die Jezus, Boeddha of Socrates zichzelf stelden, zijn wel gelijk. Vragen als: waarom ben ik op aarde? Hoe moet ik gelukkig zijn? Hoe staan we tegenover het leven, de dood of het lijden? Die vragen zijn universeel. Het zijn slechts de antwoorden op die vragen die cultureel bepaald zijn.’
Maakt het niets uit met welke religie we onze innerlijke vragen te lijf gaan?
‘Nee, in de bodem van de ervaring maakt dat geen verschil. Als je naar jezelf luistert, aan jezelf werkt, maakt het niet uit of je dat nu doet dankzij de filosofie, of dankzij een religie. Het gaat erom dat je aan jezelf werkt en je ontwikkelt.’
Vertellen religies ons dan niet meer hoe we goed kunnen leven?
‘Religie is in oorsprong ontstaan als reflectie op het leven, om antwoord te geven op de levensvragen en de mysteries van het leven te verklaren. Tegenwoordig volgen we echter nog wel de rituelen, maar we weten niet meer waarom. Religie is als het ware een uitwendige handeling geworden. Die dogmatische religie willen we niet meer, net zoals we tot de conclusie zijn gekomen dat een vrije economie, geld en liberalisme ons geen beter leven geven. We willen weten: “Wat kan mij helpen een zo goed mogelijk leven te leiden, hoe kan ik mijn leven laten slagen?”’
Wat maakt de ideeën van oude filosofen dan wel weer interessant voor ons?
‘Spinoza en Epicurus werden destijds als atheïsten gezien, als antireligieus, maar ze zijn dat niet. Zij keren terug naar de oorsprong van de religie, namelijk dat de mens zich af moet vragen hoe hij goed en rechtvaardig moet leven.’
De eerste stap naar het vinden van antwoorden is het accepteren van het leven, zegt u. Waarom is dat zo belangrijk?
‘Het is zo belangrijk omdat we niet gekozen hebben om dit leven te leven, we zijn er nou eenmaal. De blik die je kiest op het leven creëert gebeurtenissen. Een positieve blik trekt positieve gebeurtenissen aan, en een negatieve blik negatieve gebeurtenissen.’
Moest je niet juist veranderen wat je niet bevalt?
‘Let op, je moet het leven accepteren zoals het is. Dat wil zeggen: je moet er niet tegen in opstand komen, want dan zul je niet gelukkig zijn. Het wil echter niet zeggen dat je niets kunt veranderen. Het leven heeft je juist ook de mogelijkheid gegeven om dingen te verbeteren. Je moet daarom verbeteren wat je kunt verbeteren, maar begin met het leven te accepteren. Want pas wanneer je in vrede bent met jezelf en het leven, kun je werken aan jezelf.’ | Willemijn Sneep
Dit artikel is verschenen in magazine The Optimist
